Werking van het brein

Om een effectieve communicator te zijn, dien je meer te weten over hoe ons brein functioneert. Dit zowel vanuit de lichamelijke als psychologische kant. Inzicht in de werking van het brein geeft je de mogelijkheid om je eigen subjectieve werkelijk als die van een ander te beïnvloeden. Onderstaand vind je meer informatie over ons brein, de werking en toepasbaarheid.

Soorten brein en hun functie

Onderbewuste (Autonome Zenuwstelsel)

Wanneer we geboren worden, beschikken we over een aantal systemen die automatisch ervoor zorgen dat we kunnen overleven en levensvatbaar zijn. Zo fungeren onze ademhaling, temperatuurregeling, het proces van celdeling en de spiertonus volledig autonoom. Voor al deze processen in ons autonome zenuwstelsel verantwoordelijk. Dit stelsel – dat onderdeel is van ons onderbewuste - zorgt er voor dat alles onophoudelijk functioneert, zonder erbij na te hoeven denken. Alles wordt volledig automatisch gestuurd. En dat is maar goed ook als je bedenkt dat je van achter je computer denkt: ‘Ik moet mijn haren nog laten groeien´ of dat je jezelf tijdens je slaap eraan moet herinneren dat je er wel voor moet zorgen dat je blijft ademen.

Wanneer we dit systeem vergelijken met een computer, dan kun je dit vergelijken met de BIOS. De BIOS van je computer is het meest basale systeem. Wellicht heb je ooit een PC in de winkel gekocht zonder software. Als je deze opstart, verschijnt een scherm met instellingen waar je wat aanpassingen kunt doen. Verder kun je met deze computer niet veel. Je hebt een Operating System als Windows nodig om de computer functioneel te maken. De BIOS zorgt er mede voor dat je Windows op je computer kunt installeren.

Wanneer we kijken naar ons fysieke brein dan kunnen we het onderbewuste bij ons reptielenbrein scharen – het gebied dat we tot onze hersenstam rekenen. Ons reptielenbrein bedient de beschreven autonome functies.

Onderbewustzijn

Nadat je geboren bent, maak je actief deel uit van het leven. Tijdens dat leven doe je zowel positieve, neutrale als negatieve ervaringen op. Al deze ervaringen sla je op in het onderbewustzijn. Je zou het onderbewustzijn ook wel de som van je ervaringen kunnen noemen die ervoor zorgen dat je de wereld op een bepaalde manier ervaart. Op basis van al deze ervaringen voert het onderbewustzijn de huishouding over al onze emoties, herinneringen, visies, ideeën, overtuigingen en gedragspatronen. Alles wat je ooit hebt meegemaakt, wordt ergens in het onderbewustzijn bewaard.

Het onderbewustzijn wordt ook wel de harde schijf genoemd, waarbij je werkt met bijvoorbeeld Windows verkenner. Wanneer je iets nodig hebt, gebruik je meestal de zoekfunctie in verkenner om een bepaald bestand te vinden. Je ontvangt dan een overzicht van waar het document zich kan bevinden. Je doorzoekt op deze manier de harde schijf. Bij NLP werkt het onderbewuste op exact dezelfde manier. Je kunt op de harde schijf van je brein naar eerdere aan emoties gekoppelde ervaringen zoeken. Elke emotie die je wanneer dan ook voelt, is een projectie van het onderbewustzijn.

Het onderbewustzijn werkt op basis van associatie. Wanneer er iets in de buitenwereld gebeurt, gaat je onderbewustzijn op zoek naar herkenning. Door de database van ervaringen zoekt het waar het deze gebeurtenis van kent en koppelt het hier de betekenis aan die het er ooit aan gegeven heeft. Met dit mechanisme beoordeelt iedereen ervaringen anders, simpelweg omdat het onderbewuste elke gebeurtenis vanuit eerdere ervaringen een andere betekenis geeft. Het onderbewustzijn is dus verantwoordelijk voor je perceptie en betekenisverlening van de wereld.

Het onderbewustzijn werkt op basis van twee fundamentele principes: het wil zorgen voor zoveel mogelijk plezier (liefde) en het wil ervoor zorgen om niet in pijn (angst) terecht te komen. Het wil dus liefde realiseren en angst vermijden. Zo kan het onderbewustzijn je laten roken terwijl je weet dat het niet goed is voor je. Het roken associeert het onderbewustzijn bijvoorbeeld met rust, vrijheid, erbij horen (liefdeszijde) of met het vermijden van stress, onrust of paniek (de angstzijde).

Het onderbewustzijn draait dus als het ware softwareprogramma’s die ooit geïnstalleerd zijn in dienst van pijn vermijden of plezier bevorderen. Net als bij een computer doet de geïnstalleerde software precies dat waarvoor het gemaakt is. Het is ooit voor een specifiek doel gecodeerd, en het zal blijven doen wat het doet tot de softwareprogrammeur iets in de codering verandert. Zo zal het onderbewustzijn haar programma’s ongewijzigd blijven gebruiken tot het nieuwe instructies krijgt. NLP kan in dit kader worden gezien als de programmeertaal die ons helpt het onderbewustzijn nieuwe instructies te geven.

Wanneer we kijken naar ons fysieke brein, kunnen we het onderbewustzijn koppelen aan ons emotioneel brein. De amygdala is verantwoordelijk voor onze liefdes- of angstzijde. 

Bewuste

Onze bewuste mind is de gedachtestroom waar je je op ieder willekeurig moment bewust van kunt zijn. Nu ben je misschien bewust dit boek aan het lezen. Wanneer ik je vraag om je te focussen op de sensaties in je rechteroor, kun je je bewuste mind daarnaartoe sturen en je hiervan bewust worden. Onze bewuste mind kan 7 plus of min 2 – dus tussen de 5 en 9 waarnemingen tegelijkertijd vasthouden. Word je maar eens bewust van je rechterhand en tegelijkertijd van je linkerhand. Doe hier je rechteroor en linkeroor nog eens bij. Naar alle waarschijnlijkheid kan je bewuste mind dit nog allemaal tegelijkertijd waarnemen. Breid dit eens uit met je ademhaling, de sensaties in je ruggengraat, je linkervoet en de buitenkant van je rechterknie. Nu zul je hoogstwaarschijnlijk merken niet alles meer tegelijkertijd waar te kunnen nemen en dient je bewuste mind z’n focus te verleggen.

De bewuste mind kun je vergelijken met het werkgeheugen van je computer. Het werkgeheugen zorgt ervoor dat je kunt werken op je computer. Heb je bijvoorbeeld wel eens gemerkt dat als je veel programma’s open hebt staan, je computer trager wordt en langer tijd nodig heeft om handelingen uit te voeren? Dit komt doordat je werkgeheugen begrensd is.

Wanneer we kijken naar ons fysieke brein, dan zien we dat het bewuste deel van onszelf deel uitmaakt van onze neocortex. De neocortex zorgt ervoor dat we zaken kunnen analyseren, beoordelen en begrijpen.

Zodra we weten welk document we nodig hebben, kunnen we dus via Windows verkenner zoeken waar het document staat. Eenmaal gevonden dubbelklikken we op het icoon en zal het document worden geopend in bijvoorbeeld Word. Het document dat eerst op de harde schijf stond wordt nu actief gemaakt, zodat je er via het werkgeheugen aan kunt werken. De samenwerking van de bewuste mind en het onderbewuste werkt ook zo. Als je bijvoorbeeld de vraag stelt ´Welke leraar had ik op de basisschool?´, gaat het onderbewuste op zoek naar het antwoord. Wanneer dit antwoord gevonden is, ontvang je een herinnering van hoe de leraar er uit zag of hoe hij klonk. Als er voldoende informatie boven is komen drijven, vormt het antwoord zich in de bewuste mind.

De bewuste mind en het onderbewuste zijn totaal anders georganiseerd en hebben beide een ander doel in jouw functioneren. Je zou kunnen zeggen dat de bewuste mind voor je denken zorgt en het onderbewuste voor je voelen en handelen. Ze begrijpen elkaar ook niet altijd even goed. Zo kan je bewuste mind weten dat roken slecht voor je - slecht genoeg zelfs dat je gemotiveerd bent om te stoppen. Je onderbewuste kan je ondanks deze motivatie toch naar de sigaret laten grijpen, omdat het op zoek is naar rust.

De bewuste mind kan dus communiceren met het onderbewuste en het onderbewuste voert graag opdrachten uit. Maar hoe kan het dan dat onze vanuit het denken geconstrueerde opdrachten niet altijd worden opgevolgd door het onderbewuste? Dit komt omdat een deel van bewuste mind een kritische factor heeft, een filterend mechanisme dat ervoor zorgt dat we niet zomaar onze softwareprogramma’s kunnen veranderen. 

Kritische factor

De kritische factor is het deel van je bewuste mind dat kritisch is ingesteld. Het zoekt naar overeenkomsten en verschillen. Het spiegelt gebeurtenissen in het moment voortdurend met vergelijkbare gebeurtenissen die ooit al hebben plaatsgevonden en met gebeurtenissen die ooit een bedreiging vormden. Heb je wel eens een gesprek met iemand gehad waarbij je het absoluut niet eens was met de stelling of mening van de ander? Wanneer die stelling niet past bij je opvattingen en visies, worden de ideeën van de ander afgestoten en komen ze niet binnen. Je laat ze als het ware niet meer binnenkomen. Je zou kunnen zeggen dat de kritische factor de ´gatekeeper´ is die je beschermd tegen bedreigingen van buitenaf. Het is eigenlijk hetzelfde als een spamfilter of firewall van je computer. Een firewall behoedt je computer voor virussen die de software bedreigen en daarmee het functioneren van de computer in gevaar brengen. Wanneer we geen kritische factor zouden hebben, zouden alle ideeën en suggesties van de buitenwereld ons continue beïnvloeden. We zouden dan gaan leven naar de ideeën en suggesties van de wereld.

Tot ons zesde levensjaar hebben we eigenlijk nauwelijks een kritische factor. De meest fundamentele levensopvattingen worden dan ook voor die leeftijd gevormd. Veel van de opvattingen die je nu hebt, hebt je destijds veelal van je ouders, je familie, het onderwijs en je sociale omgeving op die leeftijd meegekregen.

Bij NLP zorgen we ervoor dat de kritische factor omzeilen om rechtstreeks met het onderbewustzijn te kunnen communiceren. NLP helpt dan ook bij het proces van het omzeilen van de kritische factor. Is de kritische factor eenmaal omzeild, dan heb je rechtstreeks toegang tot de harde schijf waarop je veranderingen kunt aanbrengen.

Vergelijk het eens met een kasteel die binnen de kasteelmuren de aller slimste computer ter wereld onderdak biedt. Om deze computer te behoeden voor iedereen die ongeoorloofd toegang tot de harde schijf probeert te krijgen, staat een sterke en grote poortwachter voor de poort. Hij zorgt ervoor dat alleen mensen binnen komen die hij herkent en vertrouwt. Mensen die nieuw zijn of niet betrouwbaar zijn, hebben geen toegang tot het kasteel. Er zijn nu verschillende mogelijkheden om binnen te komen: je praat met de poortwachter en probeert hem ervan te overtuigen hoe belangrijk het is om binnen te komen. Je blijft net zo lang praten totdat hij niet meer oplet en in slaapt valt waardoor je vrije doorgang hebt. Een andere mogelijkheid is de poortwachter te lijf te gaan en jezelf toegang te verschaffen als je hem verslagen hebt. Maar misschien is het ook mogelijk stiekem via de kasteelpoort binnen te dringen, door hem af te leiden en op een onbewaakt moment tussen zijn benen door te glippen.

 

Wil je meer weten over NLP? Volg dan een NLP opleiding of een gratis workshop bij Response Instituut!