Associatie en dissociatie

Associëren

We zijn geassocieerd wanneer we een situatie door onze eigen ogen beleven. We staan als het ware achter de camera, niet ervoor. De controle of iemand al dan niet geassocieerd of
gedissocieerd is, is eerst en vooral visueel.

V       Je kijkt door je eigen ogen, je ziet jezelf niet.

A        Je hoort met je eigen oren, je hoort jezelf geen commentaar op de ervaring geven.

K        Je voelt de sensatie van de ervaring. Je gevoelens zijn in overeenstemming en een direct resultaat van je zintuiglijke beleving in de situatie, meer dan over de situatie zelf.

O        Je ruikt met je eigen geur en je proeft met je eigen smaak.

Ervaar de wereld door je eigen ogen, oren, neus, mond, huid en buik. Dit versterkt het invoelen en beleven van de situatie. Heel de emotionele component wordt volledig - of althans toch zo volledig mogelijk - doorleefd.

Hoe associatie te gebruiken

Er zijn verschillende manieren die je helpen om meer geasscocieerd te zijn. Onderstaand geven we je mogelijkheden die je kunt oefenen bij jezelf of anderen.

Visueel

Open je ogen en richt je op alles wat om je heen is. Kijk specifiek naar kleuren, tinten, schakeringen, intensiteit, tegenovergestelde tinten, verschil tussen primaire pastel en donkere en lichte grijstinten. Zie de vormen en het patroon erin, de harde en overlopende grenzen, de lijnen, de samenstelling, de kwaliteit van het licht, de bron en de schaduw, enzovoort. Maar zie jezelf niet, tenzij delen van jezelf waarnaar je kijkt vanachter de camera. Zo kan je dus onmogelijk je eigen achterhoofd zien, maar wel je handen.

Auditief

Luister aandachtig en richt je bewustzijn op alle geluiden om je heen, de woorden, het ruisen, het rinkelen, de muziek, het lawaai, tjilpen, suizen, klikken, de stilte. Luister naar de toon, het timbre, volume, tempo, het ritme waar het vandaan komt (bron), de tijdsduur, de frequentie, het patroon van alles wat je hoort.

Kinesthetisch

Richt je bewustzijn op je lichaam, de gewaarwording, het gevoel, de beroering in je lichaam. Merk op waar deze zich bevindt, waar het begint en waar het naar toe gaat. De druk, de vibraties, temperatuur, de vochtigheid en de bewegingen. De voeten rustend op de vloer, je ademhaling waar deze zich bevindt, de snelheid en diepte, je hartslag en de lucht op je huid.

Olfactorisch

Open je reuk- en smaakzintuigen. Ruik de lucht om je heen. De geuren, de reuk van parfum, de droogte of vochtigheid, de kwaliteit van de lucht. Proef de lucht, proef de droogte of de vochtigheid, het zoete of zure.

Het associatieproces

• Identificeer een ervaring waar de persoon zich mee wil associëren.
• Begin met het systeem (VAKO) dat de persoon het meest gebruikt, beschrijf de ervaring en gebruik daarbij alle submodaliteiten van dat systeem. Ga dan door op het volgende, meest bewuste systeem en gebruik daarvan de submodaliteiten. Gebruik al de systemen inclusief de reuk, smaak en primair kinesthetische systemen.
• Indien je dit proces doet, dien je ervan verzekerd te zijn dat de persoon niet zichzelf ziet maar echt in de ervaring is. De persoon moet door zijn eigen ogen kijken, door z'n eigen oren horen en met z'n eigen lichaam voelen.

Gebruik bij het associëren termen als:

"Duik in de ervaring."

"Trek het aan als een overjas."

"Dompel je er helemaal in onder."

"Spring er in."

"Wikkel jezelf er in."

"Sla het om je heen."


Dissociëren

Dissociatie heeft betrekking op de capaciteit van iemand om zich los te maken van een ervaring, om zichzelf op één of andere manier te observeren, om afgescheiden van de ervaring te zijn. Het resultaat is dat er enige afstand ten opzichte van de situatie ontstaat. In plaats van waarlijk te leven met alle gevoel gecentreerd in de ervaring, is er een deel dat observeert of er van afgescheiden is. Dit betekent dat men meer gevoelens heeft over de gevoelens van de ervaring, dan wel de gevoelens van de ervaring zelf. Dit is een belangrijke keuzemogelijkheid om te ontwikkelen.

Er zijn momenten dat enige afstand nuttig is. Daardoor komt er immers meer informatie in je bewustzijn, een verschillend perspectief, verruimd bewustzijn en referentiekader. Indien opgescheept met en verpletterd door een belemmerende keuze of gebrek aan keuze, is het heel nuttig om afstand te kunnen nemen.

V         Je ziet jezelf zoals op een foto of zoals in een film.

A         Je hoort je eigen stem.

K         Je voelt jezelf. Je voelt zelfs jezelf voelen.

O         Je ruikt je eigen parfum. 


Hoe dissociatie te gebruiken


Er zijn verschillende manieren die je helpen om meer gedissocieerd te zijn. Onderstaand geven we je mogelijkheden die je kunt oefenen bij jezelf of anderen. 

Visueel

Zie jezelf, dit is essentieel. Dissociatie is eerst en vooral een visuele ervaring van het jezelf zien. Alle andere aspecten van de dissociatie vloeien daaruit en zijn voor de meeste mensen alleen maar mogelijk door het visuele aspect van het zichzelf zien. Vanuit het perspectief van een camera bekeken, sta je voor de lens. Zie jezelf alsof je jezelf in een foto ziet. Beeld je in dat je jezelf in een spiegel ziet. Zowaar, kijk echt in een spiegel doe dan je ogen dicht en herinner hoe je eruit ziet. Doe alsof je jezelf kan zien. Als je jezelf kan zien, wat zou je dan zien?

Auditief

Als je een ervaring of herinnering hebt, beschrijf deze dan voor jezelf, in je hoofd. Beschrijf hoe je eruit ziet, wat er gaande is, geef jezelf richting. Let op de toon en het tempo van je stem, of de hoogte, tempo, volume, locatie van de geluiden bij de ervaring. Luister naar elk derde woord wat er gezegd wordt bij een ervaring. Zet een discussie met jezelf op over de ervaring. Luister gewoon bewust naar wat je tegen jezelf zegt en laat bij je opkomen wat je tegen jezelf zegt over wat je tegen jezelf zegt...

Kinesthetisch

Beeld je in dat je vanaf de achterzijde je eigen handen op je schouders legt en merk op hoe dit zou voelen. Of vraag aan een vriend om dit te doen en voel zijn/haar handen alsof het jouw handen zijn.

Het dissociatieproces

• Neem een waarnemende positie in. Zie en hoor jezelf vanuit het gezichtspunt van een ander. Beeld je in dat je 'in iemand anders kan stappen' en bekijk het tafereel vanuit zijn/haar ogen en luister door haar/zijn oren. Je behoudt de zuiverheid van je eigen grenzen. Je blijft wie je bent. Gewoonweg kijken en luisteren vanuit een ander perspectief. Je kunt dit ook doen met dieren, bomen en levenloze dingen.
• Benut de uitgestrektheid van ruimte en tijd. Stel je voor dat je de toekomst in gaat 10 -50 jaar verder en terug kijkt naar wat er nu gebeurt. Stel je voor dat je op de maan bent en naar de aarde kijkt, naar de plaats waar je bent en wat er nu gebeurt, ziet vanuit dat perspectief.
• Wend submodaliteiten aan. Door beelden zwart en wit te maken, ver weg en klein, door grote kaders om de beelden heen te zetten, nemen gevoelens van betrokkenheid af.

Accepteer wat je kan doen op dit moment en bekwaam je verder. Wees vriendelijk en geduldig met jezelf en je zal veel leren. Weet dat het gewoon een kwestie is van tijd en oefening.

Gebruik bij het dissociëren termen als:

"Kom los van jezelf."

“Kom uit jezelf."

"Zie/hoor/voel jezelf."

 

Wil je meer weten over NLP? Volg dan een NLP opleiding of een gratis workshop bij Response Instituut!