Ankeren

Ankeren is het verbinden van een specifieke stimulus aan een specifieke respons waardoor een neurologische verbinding ontstaat. 

Algemeen

We leren verbindingen maken tussen auditieve, visuele en kinesthetische stimuli met een gevoel, beeld en gedrag dat we daarbij hebben. Ankeren is een geassocieerd proces.

De bedoeling van ankeren is het automatiseren van ons gedrag op niveau van 'routinematig' functioneren, zodat energie vrijkomt die kan geïnvesteerd worden in meer creatieve bezigheden. Zonder deze automatisering zou ons leven onmogelijk worden. Iets eenvoudigs als 'gewoon een deur opendoen' zou al een heel deliberatieproces vragen. Stel je voor dat je daar iedere keer bij moet nadenken. Complexere handelingen zoals autorijden zouden gewoon onmogelijk blijven, of op zijn minst veel energie vergen. Een ontspannen gesprek met een medepassagier zou dan volledig uit den boze zijn. Dus ankering maakt ons vrij.

Op één voorwaarde: dat de geankerde respons - de automatische reactie - de toepasselijke is en ons dus ten goede komt. We hebben echter als mens nogal eens de neiging om in automatische patronen terecht te komen die ons stokken in de wielen steken. Het goede nieuws is dat deze relatief gemakkelijk te ontankeren zijn en vervangen kunnen worden door responsen die ons ondersteunen en helpen in de realisatie van onze outcomes. Dit betekent impliciet dat we als mensen eigenlijk zeer gemakkelijk en snel te ankeren (of te conditioneren) zijn. En dat is niet altijd goed nieuws (Bv. in het kader van reclame). Maar deze conditioneringen zijn omgekeerd heel gemakkelijk te verhelpen en te veranderen als we weten wat er speelt en wat we nodig hebben in functie van onze outcomes.

Het is een goede oefening in bewustwording tussendoor eens na te gaan wat je allemaal zoal 'vanzelf' op een voorspelbare manier doet reageren en na te gaan of je daar wel voor kiest!

Soorten ankers

In NLP werken we met diverse soorten ankers. Ontstaand een opsomming van deze soorten ankers.

Visuele ankers
Verkeerslichten, slagbomen, logo's, affiches, ..

Auditieve ankers
Wekker, liedjes op de radio, geluiden, stemmen, ..

Kinesthetische ankers
Kledij (uniformen), geuren, smaken, ..

Plaatsankers
Kerk, stadion, toilet, ..

Vormvoorwaarden voor het ankeren

• Het anker moet uniek zijn. Het teken mag maar een betekenis hebben.
• Intensiteit. Hoe sterker de beleving van de respons, hoe beter het anker te gebruiken is.
• Zuiverheid. Subject moet geassocieerd zijn en blijven. De respons moet zuiver zijn. Bv. rust of kracht of zelfvertrouwen.
• Timing. Anker moet op het juiste moment getimed worden. Vlak voor het hoogtepunt van de ervaring.

Het ankerproces

We passen het ankeren meestal toe om een gewenste "interne toestand" op te roepen. Voorbeelden: toestand van rust, openheid, verwondering, concentratie, etc. De manier waarop we dat doen is als volgt:

• Laat het subject zich volledig associëren met de gewenste toestand / reactie.
• Op het meest intense moment van de beleving leg je het "anker" (= stimulus).
• Laat het anker los en laat het subject pauzeren.
• Check het anker door het anker af te vuren.

Conditioneringen zijn onbewust competente patronen. Onze allereerste vaardigheden leren we door op bepaalde stimuli met een zelfde respons te reageren. In de pre rationele fase van onze ontwikkeling is dit de meest toegepaste strategie om onszelf voor veiligheid en vertrouwen te behoeden. Wanneer een bepaalde stimulus als onaangenaam ervaren wordt, zullen we na een aantal keren reeds bij het zien, horen of voelen van die stimulus reageren met afkeer en afschuw. Wanneer iets als goed ervaren wordt, zullen we na herhaling reeds openstaan voor de reactie bij het aanreiken van die specifieke stimulus. Zo ontstaat een hele reeks ankers die werken. De schaduwzijde van dit ankerproces ligt in het feit dat de meeste verankerde reactiepatronen geen keuze bieden, dat we ze dwangmatig ondergaan. Met het gevolg dat we aan sommige ankers, die we nu als volwassene strikt genomen niet meer nodig hebben, gebonden zijn. Tevens zitten sommige ankers zo diep ingebakken dat het cognitief bewustzijn van deze ankers en hun beperkingen niet volstaat om de ankers ongedaan te maken. In eerste instantie benaderen we verankerde reacties als onbewust competente patronen: ze werken op de automatische piloot. Bij beperkende ankers (waarbij we een ongewenste reactie geven) zullen we een techniek verkennen die de ankers kan neutraliseren. Essentie van het ankeren is dat het als een hulpmiddel dient om een gewenste reactie op te roepen en tijdelijk aan te houden.

Wanneer we een nieuwe reactie ankeren, dienen we ons er terdege bewust van te zijn dat dit een tijdelijk ondersteuningsmiddel is en geen duurzaam oplosmiddel. Tevens dienen we zeer goed na te gaan of de interne en externe ecologie wel kloppen. Anders riskeren we op lange termijn dezelfde nadelen te genereren die beperkende ankers origine hebben: dat momentopnamen gegeneraliseerd worden.


Toepassingen en tips


Ankeren wordt in de eerste plaats toegepast om een bepaalde interne toestand op te roepen en deze tijdelijk aan te houden. Hierbij zijn de ecologische check en de outcome van fundamenteel belang. Vooral auditieve ankers zijn in elk gesprek zeer toepasbaar.

Met zelfankers kun je tijdelijk jezelf helpen om een bepaald gewoontepatroon te doorbreken. Soms zet dit een heel transformatieproces op gang omdat je kunt ervaren dat je in staat bent om op een andere manier met een zelfde situatie om te gaan. Wanneer dit het geval is, dien je alert te zijn om ook andere gegevens van je nieuwe reactie onder de loep te nemen. Hoe is mijn houding en stem (HALTO)? Hoe zit het met de flexibiliteit tussen sorting by self en sorting by other, tussen match en mismatch? Waarop ben ik gericht in relatie tot de index computations? Wanneer deze nieuwe gegevens zich automatisch gaan manifesteren, ben je klaar om zonder het anker toch op je gewenste plek te blijven. Ankers zijn dus zeker niet bedoeld om eeuwig en altijd toe te passen. Ze zijn als krukken die je ondersteunen in het proces van opnieuw leren gaan! Verwar de krukken dus niet met het doel binnen bereik hebben! In communicatie benutten we vooral auditieve ankers, sleutelwoorden (meestal backtrack match) die bij herhaling een zelfde respons oproepen.


Plaatsankers


Plaatsankers zijn verbindingen tussen een specifieke plek en een specifieke activiteit, interne gemoedstoestand en/of gedachtestroom. Het expliciet ankeren van een gewenste toestand gaat als volgt:

• Bepaal met het subject de gewenste toestand (activiteit, gedachteproces en/ of gevoelsbeleving) en bepaal een plaats in de ruimte. Laat gedissocieerd (van deze plaats) een ervaring naar voren komen waarin deze gewenste toestand intens beleefd werd.
• Wanneer de ervaring helder is, laat je het subject volledig geassocieerd in die plaats stappen.
• Laat de persoon er uit stappen en pauzeren.
• Check het plaatsanker door er opnieuw in te stappen.

Onderliggende principe is dat alle menselijke ervaringen plaatsgebonden zijn. Om ze te beleven moeten ze ergens plaatsvinden. Sommige ervaringen blijven plaatsgebonden, enerzijds door de intensiteit en uniciteit van een ervaring op een plaats, anderzijds door conditionering.

Vele plaatsankers creëren we onbewust. Ze ontstaan door een unieke, intense ervaring die gekoppeld wordt aan visuele beelden van de plek waarop ze plaatsvinden vooral wanneer die plek een rol speelt in de subjectieve beleving.

Andere plaatsankers kunnen ontstaan door bepaalde activiteiten die een "vaste plek" hebben, bijvoorbeeld de luie zetel in de huiskamer, de sportzaal, het kantoor, de lesruimte, de tempel, de kerk. Zodra je die ruimten betreedt, lijk je reeds de subjectieve gemoedstoestand en interne processen en activiteiten op te roepen waarmede je vertrouwd bent in deze ruimte(s).

Wanneer je eenmaal enkele plaatsankers van jouw leefwereld kent, kun je er bewust gebruik van maken. Bij positieve ankers door ze zuiver te houden (d.m.v. enkel die specifieke activiteit te doen op die plek). Bij beperkende ankers kun je er bij wijze van spreken uit stappen (bijvoorbeeld door een kamer te herinrichten) en nieuwe ankers maken.

In therapie kan het heel behulpzaam zijn om te werken met plaatsankers bijvoorbeeld door na een sterk beladen probleemverkenning de persoon een andere plaats te laten innemen. In vergaderingen kunnen plaatsen een belangrijke rol spelen. Als docent kun je bewust verschillende plaatsankers in de ruimte zetten, waarbij elk anker een specifieke activiteit helpt oproepen (bijvoorbeeld: nieuwe leerstof aanreiken; verhalen en anekdotes vertellen; dialoog hebben met de groep etc.).


Het proces van kinesthetisch ankeren



• Bepaal de exacte plaats van ankering (in het geval van een kinesthetisch anker) en check de ecologie. Vraag of het subject geen bezwaar heeft tegen aanraking op een bepaalde plek. Zorg ervoor dat je dezelfde plaats kan aanraken met dezelfde druk.
• Kalibreer het gedrag en de gelaatsuitdrukkingen van het subject dat je wilt ankeren. Zorg ervoor dat de juiste sfeer er is om de persoon de ervaring zo goed mogelijk te laten oproepen. Vraag het subject om met gesloten ogen in de ervaring te gaan.
• Let goed op de gezichtsuitdrukking en vraag of het subject in de ervaring zit. De juiste associatie van de persoon met de ervaring is van groot belang. Gebruik woorden zoals: "Duik in de ervaring. Ga er volledig in op".
• Anker door exact en met de juiste intensiteit te drukken op de vooraf bepaalde plek. Je kunt hier eventueel het sleutelwoord van de ervaring ook als auditief anker een aantal keren herhalen.
• Haal het subject uit de ervaring, zorg voor wat afleiding en herhaal het ankeringsproces een aantal (2 tot 3) keren.
• Breng het subject in een neutrale staat en test het anker vervolgens door het te gebruiken. Als het anker niet de juiste respons oplevert, herhaal het ankerproces dan nog enkele keren en gebruik eventueel de submodaliteiten om tot een exactere ervaringsdefinitie te komen. Je kan ook naar enkele soortgelijke ervaringen met dezelfde respons vragen en op dezelfde manier ankeren.



Het proces van visueel of auditief ankeren



• Kies drie verschillende maar neutrale gebaren of lichaamshoudingen, die je gemakkelijk kan aannemen maar die niet gebruikelijk zijn of kies drie geluiden of klanken die je gemakkelijk kan herhalen maar die niet gebruikelijk zijn.
• Als je met iemand samen bent, let je op wanneer de persoon in een positieve emotionele stemming is (je kalibreert gelaatsuitdrukking, stem en lichaamsbewegingen). Terwijl hij in die stemming is, herhaal je één van de drie die je gekozen hebt in stap 1. Elke keer dat die stemming opkomt, herhaal je het anker 3 of 4 keer.
• Als de persoon in een neutrale staat is, test je het anker uit door het te gebruiken en merk in welke mate je dezelfde emotionele staat oproept (kalibreer).
• Gebruik de ankers die je geïnstalleerd hebt wanneer het gepast is. Dit hangt zowel van de situatie af als van het doel dat je stelt.
• Dit proces kan versterkt worden door te letten op de persoonlijke ankers van iemand. Dikwijls neemt een persoon immers een bepaalde houding aan, maakt hij een typisch gebaar of geluid als hij in een bepaalde emotionele stemming is. Als je deze ankers op een respectvolle manier herhaalt, roep je die positieve stemming op.

 

Wil je meer weten over NLP? Volg dan een NLP opleiding of een gratis workshop bij Response Instituut!